Internationale situatie

Na decennialang onderzoek bestaat er een brede internationale consensus over het feit dat diepe of geologische berging de enige veilige eindbestemming voor hoogactief en/of langlevend afval is. Wereldwijd stellen afvalbeheerders, veiligheidsoverheden en tal van betrokken internationale organisaties dat er geen redelijk alternatief bestaat voor diepe berging. Deze wetenschappelijke consensus is gebaseerd op meer dan vijftig jaar onderzoek, ontwikkeling en demonstratie op internationaal niveau.  

Diepe berging is de enige manier om dit afval gedurende honderdduizenden jaren af te zonderen van mens en milieu én ervoor te zorgen dat toekomstige veranderingen aan het aardoppervlak (door het klimaat of de samenleving) geen invloed hebben op de veiligheid. Dat bevestigt ook de Europese richtlijn Euratom 2011/70: “Algemeen wordt in technische zin aanvaard dat diepe geologische berging op dit ogenblik de meest veilige en duurzame keuze is als eindpunt voor het beheer van hoogactief afval en van als afval beschouwde verbruikte splijtstof.” 

Wereldwijd bezitten 26 landen samen bijna 97% van de commerciële kernreactoren. Nagenoeg al deze landen hebben voor het langetermijnbeheer van hun hoogactief en/of langlevend afval al een nationale beleidsmaatregel gekozen: zij opteerden allen voor diepe berging. Sommige landen hebben al een locatie gekozen, andere zijn er mee bezig. 

Sommige landen in Europa hebben al een gastgesteente en locatie gekozen. Zo gaan Finland en Zweden hun hoogactief en/of langlevend afval bergen in graniet. Finland startte in 2017 met de bouw van een installatie in de gemeente Eurajoki. In Zweden reikte de regering in 2022 de bouwvergunning uit voor een installatie in Forsmark. Zwitserland en Frankrijk kiezen dan weer voor een berging in klei. De keuze van de locatie in Zwitserland werd in 2022 bekend gemaakt: Nördlich Lägern in het kanton Zürich. In Frankrijk is de installatie gepland op de grens van de departementen Meuse/Haute-Marne.  

Ook andere Europese landen zijn inmiddels gestart met de zoektocht naar een geschikte site voor hun hoogactief en/of langlevend afval, zoals Duitsland, Hongarije, Litouwen, Slovakije, Tsjechië en het Verenigd Koninkrijk. Landen zoals Bulgarije, Nederland, Roemenië, Slovenië en Spanje moeten nog beginnen met hun selectieprocedure voor een bergingssite. Buiten Europa hebben China en Rusland al een site gekozen voor het langetermijnbeheer van hun hoogactieve en/of langlevende afval. Andere landen zijn gestart met de zoektocht naar een geschikte site, zoals Canada en Japan. 

Bepaalde landen hebben diepe bergingsinstallaties in gebruik voor laag- en/of middelactief afval. Zoals Finland (2 sites), Hongarije, Zuid-Korea en Zweden. De Verenigde Staten hebben dan weer een diepe bergingsinstallatie voor middelactief en langlevend afval afkomstig van de militaire sector (WIPP). 

In het kader van een overeenkomst tussen België en het Groothertogdom Luxemburg, staat NIRAS in voor de verwerking, conditionering en opslag van het Luxemburgse radioactieve afval. Dit afval zal ook door België geborgen worden. Het gaat hierbij om heel beperkte hoeveelheden afval (voornamelijk middelactief medisch afval en ingekapselde bronnen): de jaarlijkse hoeveelheid afval na conditionering bedraagt niet meer dan 0,1 m³. Alle kosten zijn ten laste van het Groothertogdom Luxemburg.